Co myślę, jak słyszę „Korea”? Obfitość i różnorodność warzyw obecnych prawie w każdym daniu. Rzodkiew, kiełki, cebula, czosnek, marchew, ogórki, lotos, wodorosty, zielone liście pachnotki (Ggaennip – 깻잎, podobne do japońskiego shiso), sałaty – nie wszystkie udało nam się nazwać, ale wszystkie zachwycały smakiem i aromatem.
Warzywa stanowią zarówno ważny składnik potraw, jak i przystawek tzw. banchan (반찬). Surowe, marynowane, czy kiszone, rozkładane na stołach w małych porcelanowych lub blaszanych miseczkach. Dopasowane do dania, pory roku i okazji.
Obowiązkową przystawką jest kimchi. Najczęściej jest to mat kimchi (맛김치) lub baechu kimchi (배추 김치), czyli fermentowana kapusta pekińska z płatkami chilli i różnorodnymi dodatkami. Znajdziecie ją też w zupie i pierogach (więcej o tej fenomenalnej przystawce, wraz z przepisem, znajdziecie w naszym poprzednim wpisie – Hello Kimchi).
Smaki bazowe, wspólne dla dużej części Azji jak czosnek, zielona cebulka, korzeń imbiru, czarny pieprz i olej sezamowy tu zostały wzbogacone o trzy esencjonalne dodatki: sos sojowy (ganjang; 간장), pastę ze sfermentowanej soi (doenjang; 된장) oraz ostrą pastę z chilli (gochujang; 고추장).
Jednak co wybrać i gdzie jeść? Poniżej kilka propozycji.
Propozycja nr 1: gorący kociołek, wrzący talerz i palący grill
Popularne nie tylko w Korei, idealne danie w stylu „zrób to sam”. W restauracjach specjalizujących się w tym typie dań znajdziecie zamontowane w stołach palniki pod kociołek czy gorący talerz (tzw. hot plate). Z kolei w restauracjach i barach z grillowanymi potrawami, w stołach zamontowane będą grille elektryczne lub kratkowe, pod które raz na jakiś czas obsługa dorzuci kilka rozżarzonych węgli. Nad grillem prawie zawsze wisieć będzie rura wentylacyjna (rodzaj wyciągu).
W bardziej turystycznych miejscach, pozycje w menu z reguły zawierają gotowe zestawy półproduktów do samodzielnego przyrządzenia. Koreańczycy uwielbiają biesiadować w dużym gronie. Stąd nie powinno Was dziwić, że serwowane zestawy obliczone są na minimum dwie osoby. Czasem wręcz obsługa restauracji może odmówić obsługi pojedynczego gościa.
Zamawiając typowy kociołek możemy spodziewać się oczywiście wywaru, w którym ugotujemy wybrane kawałki mięsa, tofu, warzywa, grzyby, czasem też jajka, często też różnego rodzaju pierożki (mandu; 만두).
Hot plate i grill różnią się od kociołka tym, że dania przygotowujemy bez wywaru. Hot plate i grill elektryczny mają specjalne rowki odprowadzające nadmiar tłuszczu. Z reguły przygotowuje się na nich mięsa bez marynat takie jak samgyeopsal (삼겹살, boczek wieprzowy) czy moksal (목살, karkówkę), oraz wszelkie skorupiaki. Mięsa marynowane – jak wołowe bulgogi, żeberka czy kurczak – najczęściej będą przygotowane w kociołku lub w woku.
Szacunkowy koszt porcji grillowanego samgyeopsal lub karkówki, dla 2 osób to około 100-120zł. W cenie tej znajdziecie przyzwoitej jakości mięso o wadze ok. 0,5 kg oraz kilka przystawek, a także talerz sałat. W każdej odwiedzonej przez nas restauracji (a jedliśmy koreańskiego grilla co drugi – trzeci dzień, więc trochę tego było:)) – zarówno przystawki jak i sałaty/liście dokładane są na stół dopóty dopóki masz mięso, za które zapłaciłeś.
Zdarzają się też miejsca gdzie za fixed price (ok. 80zł za 2osoby) jesz ile chcesz 😉
Brzmi kalorycznie? Nie do końca. Są dwa sekrety koreańskiego grilla – bez znaczenia czy wieprzowego czy tego ze ślimaków. Nie je się do niego ani chleba, ani frytek, itp. Grillowane mięso zawija się w liść sałaty lub liście pachnotki, dokłada się do tego serwowane przystawki (np. grillowany czosnek, papryczki chilli, cebulkę dymkę, marynowaną rzepę czy oczywiście kimchi 🙂 i taki pakunek wkłada do buzi 🙂
Bez względu na to czy siedzimy przy kociołku, grillu czy gorącym talerzu – warto domówić butelkę zimnego piwa (maekju;맥주) lub koreańskiej wódki (soju;소주).
Jeśli tylko macie kuchnię w Waszym koreańskim lokum – tańszą wersję grilla czy hot plate można urządzić sobie samemu. W większych sklepach (Lotte, Homeplus) znajdziecie wszystkie potrzebne składniki – od gotowego, pokrojonego w różnych grubościach mięsa, po małe pakunki kiszonek, obranych ząbków czosnku, czy umyte już i zapakowane liście sałaty i pachnotki. W sklepach znajdziecie też ogromną ilość ryb i owoców morza, ale po te akurat lepiej wybrać się na targ rybny (więcej informacji w kolejnym poście).
Propozycja nr 2: koreańskie klasyki à la carte lub w wersji bazarowej
Bulgogi (불고기) to cieniutko pokrojona marynowana wołowina – czasami zawijana w liść sałaty z dodatkami, a czasami jak na poniższym zdjęciu w gorącym, glinianym naczyniu w towarzystwie świeżego szczypiorku i ryżu.
Kolejną wartą uwagi potrawą są pierożki (mandu; 만두). Podaje się je smażone, gotowane na parze, albo jak powyżej surowe, które następnie gotujecie sami w kociołku z bulionem i innymi dodatkami. Mandu mogą być wypełnione mięsem, kimchi, warzywami i ziołami.
Jedno z naszych ulubionych koreańskich dań, a jednocześnie jedno z najpopularniejszych – bibimbap (비빔밥). Miska białego ryżu z dodatkami (warzywa, mięso, jajko) w sosie na bazie gochujang – pasty z chilli, fermentowanej soi, ryżu kleistego i soli. Najlepszy bibimbap w Korei zjecie w mieście Jeonju, gdzie odbywa się nawet festiwal kulinarny poświęcony temu daniu.
Popularną, choć przyznam zaskakującą dla nas, była zupa naengmyeon (냉면) – to makaron serwowany w lodowatym bulionie wołowym, przybrany warzywami i połową jajka. Bardzo popularny latem. Dla utrzymania temperatury pływają w nim dodatkowe kostki lub garść kruszonego lodu. Wyzwanie, które podjęliśmy dwa razy 🙂
Propozycja nr 3: coś na wynos i w przelocie
Kolejna specjalność to nieco podobny do japońskich rolek – gimbap/kimbap (김밥 ). Tak jak one zawinięty w nori (gim), ale tu do ryżu dodaje się poza odrobiną octu ryżowego także olej sezamowy. W środku zawinięte są warzywa, kimchi, mięso (np. bulgogi), czasem też gotowane jajko.
Poręczna trójkątna wersja gimbap to samgak gimbap (삼각김밥) – wygląda jak japońskie onigiri. Podobnie dostępne w każdym sklepie. Idealne na szybkie śniadanie, do zabrania na kilkugodzinną wycieczkę lub na romantyczny obiad z widokiem na Seoul Tower… 🙂
Propozycja nr 4: wizyta na targu rybnym
Z mniejszym entuzjazmem podeszliśmy za to do hoe – koreańskiej surowej ryby (생선회). Bardzo popularna w nadmorskich miejscowościach. Czasem podawana z sosem sojowym i wasabi, przypomina z wyglądu japońskie sashimi. Niemniej trzeba się przygotować na to, że ryba nie rozpływa się w ustach. Jest dość twarda i gumowata. Nasza była podana na tzw. glass noodles, w towarzystwie kociołka z ostrą zupą rybną (maeuntang; 매운탕). Ku zdziwieniu obsługi ugotowaliśmy w kociołku naszą raw fish…nie byliśmy w stanie jej przeżuć na surowo.
Największym wyzwaniem była jednak sannakji. To był jeden z powód odwiedzenia ogromnego targu rybnego Jagalchi Market w Busan. Sannakji to świeżo obcięte macki małych ośmiorniczek (baby octopus), które nadal żwawo wiją się na talerzu. Każdy kawałek trzeba bardzo dokładnie zanurzyć w sosie, a potem pogryźć. Połknięcie całej macki grozi uduszeniem – na mackach są cały czas aktywne przyssawki, które mogą przyczepić się do przełyku.
Raw fish i sannakji to tylko niektóre z potraw jakie znajdziecie na targach rybnych – więcej o rybnym bizarre food w kolejnym wpisie (tutaj).
Last but not least – propozycja nr 5 : street food
Wieczorem ulice miast wypełniają się straganami z naszym ukochanym street food’em:)
Co warto? Najlepiej wszystko 😉 Jakość może być oczywiście różna w zależności od stanowiska, więc najlepiej iśc tam gdzie je najwięcej Koreańczyków.
Tokkebi Hot Dogs – czyli hot dogi na patykach, tteokbokki – ryżowe kluski z czerwonym słodko – ostrym sosie (pycha!), szaszłyki z ciasta rybnego na patyku, warzywa w cieście smażone w głębokim tłuszczu (polecamy szczególnie papryczkę chilii), czy soondae – rodzaj kaszanki – tylko tu z ryżu i świńskiej krwi.
Na ulicy znajdziemy także niezliczoną ilość grillowanych owoców morza.
Najlepsze miejsca na spróbowanie ulicznych dań naszym zdaniem to główna ulica Myeong-dong (명동) lub Gwangjang Market (광장시장) w Seulu, Haeundae Market (해운대구시장) lub okolice Jagalchi Market (자갈치시장) w Busan.
Więcej informacji o podróżowaniu po Korei Południowej, w kolejnych wpisach (tu).
Smacznego / 잘 먹겠습니다 !
